Các tranh chấp kinh doanh tại Lào phát sinh chủ yếu đến từ việc không thực hiện hợp đồng, thực hiện hợp đồng nhưng không mại lại giá trị, gây thiệt hại và suy giảm niềm tin cho các bên trong bối cảnh môi trường kinh doanh tại nước này còn đang có nhiều khó khăn.
Theo Luật sư Phanthaly, người có kinh nghiệm trong nghề nhiều năm tại Lào và đang lãnh đạo một công ty tư vấn luật tại Vientiane cho biết, tranh chấp, bất đồng trong hoạt động kinh doanh là khó tránh. Một khi có tranh chấp thì vấn đề là các bên cần áp dụng biện pháp giải quyết tranh chấp thế nào cho hợp lý hợp tình. Viêc lựa chọn phương pháp giải quyết tranh chấp cho phù hợp và linh hoạt là vô cùng quan trọng.
Về cơ bản, nguyên tắc giải quyết tranh chấp trong kinh doanh đòi hỏi sự nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đối với sản xuất kinh doanh, đảm bảo quyền tự định đoạt của các bên với chi phí ít nhất, linh hoạt, có thể kết hợp nhiều hình thức giải quyết tranh chấp khác nhau, bảo vệ uy tín của các bên và giữ bí mật trong kinh doanh, đạt hiệu được thỏa thuận (quyết định) có tính khả thi cao.
Việc xảy ra tranh chấp trong kinh doanh tại Lào được khuyến nghị giải quyết theo 3 phương thức chính bao gồm:
1.Phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh thông qua thương lượng, hòa giải:
Trước hết, việc quan trọng cần giải quyết sớm chính là tháo gỡ khúc mắc/mâu thuẫn giữa các bên đang xảy ra tranh chấp, bên chịu thiệt hại cần làm văn bản chi tiết về những vi phạm của đối tác dẫn đến việc ảnh hưởng đến tài sản, uy tín của doanh nghiệp mình. Đây là cách thức đơn giản và ít khả năng làm đổ vỡ mối quan hệ nhưng có hạn chế lớn. Thương lượng, hòa giải hầu như không thể giải quyết tranh chấp kinh doanh tại Lào do không có người trung gian (đóng vai trò rất quan trọng) và cơ chế pháp lý chưa có chế tài ràng buộc việc thực thi hợp đồng rõ ràng. Việc gửi thông báo cho đối tác về những sai phạm làm thiệt hại cho doanh nghiệp mình được người Lào xem như là hành động mang tính thiện chí, với mục đích chính là để làm cơ sở cho việc giải quyết tranh chấp trước Tòa án, Trọng tài trong tương lai.
Nếu không thể giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng, hòa giải đôi bên, theo Điều 25 của Bộ luật về giải quyết tranh chấp Kinh tế Lào bản sửa đổi năm 2018, việc hòa giải được cơ quan chức năng có thẩm quyền thực hiện là Ủy ban hòa giải thuộc Trung tâm hòa giải tranh chấp Kinh tế, Bộ Tư pháp Lào hoặc các doanh nghiệp Lào có thể tổ chức hòa giải tại nước ngoài đúng theo thỏa thuận đôi bên và đúng pháp luật của nước sở tại.
Tại Lào, kết quả hòa giải tại Ủy ban hòa giải được công nhận khi cả hai bên đều thừa nhận khi không bị bất cứ áp lực nào. Nếu một trong hai bên vi phạm kết quả hòa giải được pháp luật công nhận, phía kiểm sát và tòa án sẽ vào cuộc và xử lý theo điều 52 của Bộ luật về giải quyết tranh chấp Kinh tế.
Nếu các bên đạt được thỏa thuận chung thông qua thương lượng, hòa giải được xem là cách thức giải quyết tranh chấp đơn giản, nhanh chóng, đỡ tốn kém nhất. Theo cách này, các bên tranh chấp không có thắng thua, không có việc đối đầu giữa các bên, bởi thế quan hệ hợp tác giữa các bên được duy trì. Đặc biệt quan trọng hơn cả là các bên giữ được các bí mật kinh doanh và uy tín của nhau.
2. Phương thức Giải quyết tranh chấp thông qua Trọng tài:
Theo quy định điều 34, điều 52 của Bộ luật về giải quyết tranh chấp Kinh tế Lào bản sửa đổi năm 2018, tranh chấp kinh doanh không thể hòa giải được đưa ra Giải quyết tranh chấp thông qua Trọng tài là Ủy ban hòa giải thuộc Trung tâm hòa giải tranh chấp Kinh tế, Bộ Tư pháp Lào. Sau quá trình làm rõ, xác minh hồ sơ, phán quyết của Tòa án hoặc Trọng tài có giá trị bắt buộc, được luật pháp thừa nhận và có giá trị thi hành ngay lập tức. Thông thường, một vụ tranh chấp kinh doanh tại Lào được xử lý trong vòng 3 tháng. Ưu điểm của giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài là dựa trên nguyên tắc trọng tài xét xử không công khai tạo điều kiện cho các bên giữ được uy tín kinh doanh. Mặt khác, Trọng tài đại diện cho nguyện vọng của các bên, nên rất phù hợp để giải quyết các tranh chấp có yếu tố nước ngoài.
3. Phương thức Giải quyết tranh chấp thông qua Tòa án:
Các bên phải tuân thủ chặt chẽ các quy định mang tính hình thức của tố tụng, việc xét xử công khai tại Tòa có thể ảnh hưởng đến uy tín hoặc bí mật kinh doanh của các bên, mặc dù nguyên tắc xét xử nhiều cấp đảm bảo cho quyết định của toà án được chính xác, công bằng, nhưng lại làm cho vụ việc có thể bị kéo dài, xử đi xử lại kiến các bên tranh chấp phải chịu bất lợi, làm gián đoạn, có thể bỏ lỡ các cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp.
Hiện, Bộ luật về giải quyết tranh chấp Kinh tế Lào bản sửa đổi năm 2018 là một trong những văn bản Luật có nhiều điều chỉnh nhất của Chính phủ Lào trong bối cảnh nước này đang nỗ lực quản lý, tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh trong nước để thu hút thêm đầu tư nước ngoài.
Tổng hợp