Được cấp trên thông báo theo tình hình hội nghị Viêng Chăn, hai bên ở đâu phải ở đó và cắm cờ lên nhận đất để phái đoàn quốc tế đi kiểm tra, vì thế mà ta tranh thủ đi cắm cờ trước.
Đúng ngày 10/1/1973, chúng tôi bắt đầu xuất phát, tiểu đội tôi chia làm ba tổ: một tổ ở nhà đặt đài quan sát, hai tổ còn lại đi cắm cờ. Những lá cờ ngày đầu chúng tôi cắm là ở Phu Keng, Phu Thoong, cao điểm 1470, 1411 và toàn bộ những điểm Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 866 phòng ngự. Thực ra nếu cả hai bên đều chấp hành nghiêm chỉnh thì chỉ cần cắm 15 ngày là xong của khu vực tiểu đoàn. Giai đoạn này, Hiệp định Viêng Chăn còn đang diễn ra căng thẳng, địch không dám dòm ngó gì những điểm ta đã cắm. Tôi nhớ chỉ còn 2 ngày nữa là kí kết hiệp định và chúng tôi lại lên đường cắm tiếp đợt hai. Đợt này thì cờ có quy cách, phải là vải đỏ, rộng 40 dài 70. Nhưng vải đỏ thì lấy đâu ra? Buộc anh em chúng tôi phải tiếp cận vào hàng rào của cao điểm 1622 – là nơi địch đang đóng mới lấy được cái dù hàng vẫn còn mới nhưng chỉ được một nửa đỏ, còn toàn là xanh. Ngày hôm sau chúng tôi về tập kết ở Thẩm Hia, tiếng Lào gọi là Hang Giơi. Anh em chúng tôi rọc ra làm được 20 cái cờ rất chỉn chu và đủ số cờ để cắm ở các điểm đã định. Chỉ có 20 lá cờ mà tổ chúng tôi phải cắm hết 4 ngày. Chủ yếu ở sâu trong lòng địch, cụ thể là từ cao điểm 1622 và đi về Nậm Pít, qua Phu Pha Đeng.
Đúng như cấp trên nhận định, cờ chúng tôi cắm vừa xong thì Hiệp định Viêng Chăn kí kết. Lúc này, nhìn từ các điểm chấm trên bản đồ thì địch chỉ còn gọn lại 3 điểm 1622, Phu Pha Đeng và khu vực Nậm Pít đứng cô độc chênh vênh, đó là hướng của Tiểu đoàn 7. Sau hiệp định, các ngôi nhà Đại đoàn kết được mọc lên cho hai bên gặp nhauthứ bảy hàng tuần. Khi tới ngôi nhà “Đại đoàn kết”, ta thì tranh thủ tuyên truyền và địch vận. Địch thì tố ta lấn chiếm. Nghe thấy hai từ “lấn chiếm”, lập tức trinh sát chúng tôi lên đường đi kiểm tra lại. Hai phần ba số cờ chúng tôi cắm đã bị nhổ và thay vào đó là những lá cờ xanh. Và còn viết thêm cả chữ Lào. Tôi không biết chữ nhưng cũng thầm hiểu nó viết đây là khu vực của nó. Lập tức những miếng vải này được xé ngay, giữ lại cột và cờ của ta được treo lên. Sau 4 ngày, chúng tôi kiểm tra lại lần nữa, vẫn có 3 điểm bị nhổ và thay cờ. Anh em chúng tôi tiếp tục xé đi và treo lên cờ của ta. Việc tranh giành cờ phải bước sang lần thứ tư. Lúc này Tiểu đoàn trưởng Bùi Thanh Điếm cho hai tổ nhập một và giao nhiệm vụ gặp địch là chiến đấu, chốt ngay điểm đó và cử người về gọi lực lượng Đại đội 2. Lúc này Đại đội 2 đang chốt ở cao điểm 1470. Khi chúng tôi kiểm tra lại ba điểm này thì khác. Ba lá cờ chúng tôi cắm vẫn còn, cứ mỗi điểm cách nhau 100m thì có một lá cờ khác. Chúng tôi lại tiếp tục nhổ, và đây cũng là lần cắm cuối cùng trong giai đoạn tranh chấp đất. Tất cả những đợt anh em chúng tôi đi cắm tuy có tranh chấp nhưng rất an toàn, không xảy ra xô xát.
Sau khi Hiệp định ký được 4 ngày, trên điểm chốt 1358 của Phu Thoong, anh em phát hiện bên kia sông Nậm Ngừm có trực thăng bay thấp và tiếng súng AR15. Chúng tôi được giao nhiệm vụ đi bám và kiểm tra. Cũng xin nói thêm, Phu Đúc chỉ cách một con sông Nậm Ngừm, đường chim bay khoảng 6km nhưng thuộc địa bàn Mường Sủi do đơn vị khác đảm nhiệm. 6 giờ sáng 29 Tết, anh em chúng tôi xuất phát. Đội hình gồm 3 trinh sát, 1 đài thông tin 2W, 1 y tá, 1 anh nuôi, 1 trung đội bộ binh cơ động của tiểu đoàn do anh Cà Văn Khún làm Trung đội trưởng. Chỉ huy chung là đồng chí Quách Văn Chiến – Chính trị viên phó Tiểu đoàn với nhiệm vụ: “Đi cắm cờ và gặp địch là đánh”. Quãng đường dài khoảng 6km đường chim bay nhưng đường quá dốc và chúng tôi phải đi bằng phương vị mà lại còn vừa đi vừa cắm cờ mãi tới 3 giờ chiều, đội hình mới tới chân Phu Đúc. Đơn vị dừng lại ở đây và trinh sát lên kiểm tra điểm. Chúng tôi lên cách điểm khoảng 100m thì tôi phát hiện được dấu vết của người nhưng không đông lắm. Rồi chúng tôi lên điểm. Cái thấy đầu tiên của chúng tôi là lá cờ xanh mới cắm. Chúng tôi đang băn khoăn không biết cờ ta hay địch thì đồng chí Quang gọi tôi lại xem, té ra anh nhặt được gói thuốc Nem Thoong còn 2 điếu. Khỏi bàn cãi gì nữa, đây chính là “Sa tu”. Lập tức lá cờ xanh bị xé, giữ lại cột và cờ đỏ của ta được treo lên. Treo cờ xong, chúng tôi gom cây đốt khói và quay về điểm tập kết báo cáo tình hình với Sở chỉ huy. Lập tức chúng tôi được giao nhiệm vụ hành quân về kiểm tra ngay cao điểm 1202. Anh em chúng tôi phải đi 1 tiếng mới đến được 1202, lúc này đã khoảng 5 giờ chiều. Trinh sát chúng tôi phát hiện trên 1202 có bóng người. Lập tức đội hình được giãn ra sẵn sàng chiến đấu. Tôi bước lên chiếm gốc cây ra tín hiệu. Tín hiệu của chúng ta ngày đó là tay cầm cành lá quay trên đầu 3 vòng. Nếu là quân ta thì cũng đáp trả 3 vòng, không là ngược lại. Khi 1 vòng quay vừa dứt thì địch bắt đầu bắn trả và tất cả chúng tôi dàn trận chiến đấu. Nhưng đồng chí Cà Văn Khún dứt khoát không cho bắn B40. Tôi nghĩ: “Một là đồng chí chờ hỏa lực, hai là địch ít không tập trung”. Sau 15 phút thì địch tháo chạy về hướng rừng xanh bên trái, anh em chúng tôi vãi đạn theo. Nhưng đạn có lẽ cuối tầm nên chẳng chết tên nào. Nhân cơ hội đó, chúng tôi xông lên chiếm cao điểm 1202. Lúc này thì bên hướng Đồi Xanh, tôi nghe tiếng “Ma níp” rất to và rõ, vì hướng gió từ bên đó sang. Đồng chí Quách Chiến chỉ thị cho B40 nhả đạn. Đồng chí Cà Văn Khún nói bắn hết cơ số. Hai phát B40 đầu tiên nổ, thấy tín hiệu thông tin im bặt và có nhiều tiếng kêu la. Lúc này trời cũng nhá nhem tối. Chúng tôi bố trí đội hình ở lại giữ chốt, còn tất cả lui về chờ lệnh. Như vậy là đã qua ngày mùng 1. Nhiệm vụ của ngày mùng 2, trinh sát phải sang nắm và kiểm tra toàn bộ Đồi Xanh.
Sáng hôm sau, khi anh nuôi dậy nấu cơm thì 3 anh em chúng tôi đã tiềm nhập đồi xanh bám địch. Sang tới nơi, trời còn tối, chúng tôi phải nằm chờ cho sáng rõ mới tìm được chỗ những viên đạn B40 nổ chiều qua. Không có một tên địch nào, chỉ còn lại 9 chiếc ba lô, 3 khẩu súng và rất nhiều bông băng thấm máu. Chúng tôi kết luận địch đã đi ngay hồi đêm. Đường chúng đi là về hướng Nậm Pít. Chúng tôi trèo lêncây buộc thêm lá cờ nữa và quay lại thu chiến lợi phẩm, chắc đây là những khẩu phần của lính địch khi hành quân. Mỗi ba lô có đầy đủ: gạo sấy, chẹo, thuốc lá, thịt hộp và ớt. Chúng tôi chia làm 3 phần, kèm thêm mỗi anh một khẩu súng AR15 rồi quay về đơn vị. Đến nơi thì anh nuôi đã nấu cơm trưa. Ai đã trải qua giai đoạn này thì mới hiểu. Ba ba lô chúng tôi đã chia đều, phần bên Đồi Xanh chỉ hơn anh em 1 gói thuốc. Về tới nơi thì lập tức 1 ba lô được mang lên chốt. Số còn lại thì thuốc lá được chia, còn tất cả giao cho anh nuôi. Như vậy là đã qua ngày mùng 2. Được báo ngày mùng 3 cử 1 người về đón vận tải tiếp tế. Còn ai khác nữa, bộ binh thì không thể biết đường về, trinh sát thì mới lấy ở đơn vị lên, anh Chiến đưa mắt nhìn tôi. Tôi hiểu ý và mai – ngày mùng 3, tôi quay về đơn vị.
Về tới nơi, ở đơn vị không thấy một đồng chí vận tải nào ở nhà và người đi với chúng tôi ngày mai là 6 cô thanh niên xung phong và anh Nghị hơn tôi 5 tuổi. Sáng sớm mùng 3, tôi ăn sáng xong rồi ra đón những người cùng đi. Đồ chúng tôi mang theo là 5 ngày ăn, một cơ số đạn AK cho một trung đội và số bánh chưng mỗi người một cái. Đúng ra chuyện cắm cờ nhận đất thì kể chuyện này làm gì vì chuyện rất tế nhị nhưng tôi tin rằng không bao giờ có nữa nên mang ra hầu các đồng đội. Chúng tôi đi đến 10 giờ thì tới sông Nậm Ngừm. Bây giờ thì sao? Sao là sao? Phải lội! Nói thì nói vậy thôi. Tất cả được quán triệt từ tối hôm trước. Nhưng với điều kiện tôi phải lội trước. Tôi nói, chuyện đó khỏi bàn và tự giác lội sang đầu tiên. Bên này các cô liên tục giục: “Anh phải đi thật xa”… Nhưng tôi đi được 10m thì dừng lại bên bụi cây và anh Nghị cũng đi theo tôi. Khi hai chúng tôi đi khuất các lùm cây thì các cô bắt đầu vượt sông. Sông Nậm Ngừm mùa khô nước không to lắm. Có chỗ sâu chỗ cạn. Đá cũng nhô lên lởm chởm nhưng không thể che hết những tấm thân nõn nà của các cô gái đang độ 18 đôi mươi. Nhìn các cô hai tay giơ lên đầu đỡ ba lô, ngực ưỡn căng về phía trước, từ từ vượt sông… Khi các cô đã mang hết ba lô sang để trên các phiến đá bên này và quay ra tắm (tắm tiên). Nói hơi dại, lúc này tôi chỉ mong có cô nàng nào đuối nước để có cơ hội ra cứu. Từ trong bụi cây nhìn ra,người tôi nóng phừng phừng… và thầm nghĩ: “Chỉ cần thêm hai cô nữa là trở thành bát tiên quá ải”. Vừa tắm các nàng vừa té nước đùa giỡn như những tiên nữ trong truyện cổ… một khung cảnh thiên nhiên thật bình an hiếm lạ. Tắm xong, các cô sải những gót chân dài lên các phiến đá thay đồ. Phải nói đúng hơn là mặc đồ, các nàng đang khỏa thân có gì đâu mà thay. Họ đua nhau ngúng nguẩy vuốt cho nước rơi ra khỏi những bờ cong của mình. Họ ngắm nghía bình luận, chị to, em còn bé, người dày người mỏng và ôm nhau cười như ma làm. Thời gian một tiếng mọi sự vụ đã xong. Từ trong bụi cây, tôi cất lời “mời các cô lên đường!” Tất cả các cô nhìn nhau đỏ mặt, rồi cười ré lên, lúc này họ mới biết tôi chỉ cách họ không xa như đã hẹn. Vừa đi họ vừa đấm véo nhau cười đùa rúc rích. Chừng 5 giờ chiều, anh em chúng tôi mới đến đơn vị. Tôi thông báo có chị em thanh niên xung phong tiếp tế quà tết. Anh em xúm lại chia nhau thuốc lá, bánh chưng, kẹo còn lại giao anh nuôi. Từ lúc có các nữ thanh niên xung phong cánh lính tỏ ra thích thú, chả ai bảo ai, anh nào cũng ý tứ mang phần quà ra mời chị em để làm quen. Tiếng cười nói râm ran dưới tán cây, những giọt nắng cuối ngày vương trên khuôn mặt những người con trai con gái Việt trong rừng Lào thật đẹp. Không khí tết ở chiến trường trong những ngày “cắm cờ, giữ đất” cho bạn thật đầm ấm, thân thiện.
Nhiệm vụ của tôi ngày mai là ở lại đón bàn giao địa bàn cho đơn vị bạn. Còn toàn bộ trung đội cơ động rút về nhận nhiệm vụ mới. 6 giờ sáng mùng 4, mọi người lên đường trở về đơn vị. Còn anh em trinh sát chúng tôi đánh chén no say rồi mắc võng nằm ngủ chờ đơn vị bạn đến bàn giao. Mãi 12 giờ đơn vị bạn mới đến, tưởng ai hóa ra họ là trinh sát của Trung đoàn 148. Bàn giao xong, chúng tôi xách súng đuổi theo mong cho kịp đơn vị để vượt sông. Về tới nơi thì anh em đã qua sông lâu rồi…
Chuyện đã 50 năm mà người kể thì sắp sang tuổi 75. Nó khấp khểnh, nó lủng củng. Nhưng tôi vẫn kế vì sợ rằng không còn cơ hội. Mục đích là tìm kiếm những người chiến đấu cùng tôi ngày ấy và những cô thanh niên xung phong ở Yên Khánh, Ninh Bình. Cô Thái, cô Sáu, cô Tỵ… Các cô năm nay cũng xấp xỉ 70, chắc đã lên bà nội bà ngoại cả rồi, hiện đang ở đâu? Nếu có được câu chuyện này hãy cùng nhau ôn lại những ngày tháng ở rừng Lào, ôn lại những năm tháng gian lao và hào hùng của hai dân tộc Việt – Lào. Và nếu còn thích bơi, thích tắm suối thì tôi mời vào Gia Lai.
Gia Lai tôi Biển Hồ trong mát
Mang trong mình dòng nước tự nhiên
Đất và người thơ mộng nên duyên
Rất vui vẻ dang tay đón bạn.
Ngô Công Nghiễn
